Ufuk Lüker
  • Ana Sayfa
  • Şiir
  • Öykü
  • Müzik
  • Sinema
  • Yazın
  • Görsel
  • Kişisel
  • Kitaplık
  • Ara
  • Menu Menu

Edip Cansever İle

in Yazın

Son çıkan kitabınız ‘Şairin Seyir Defteri’ şu dizelerle başlıyor: ‘Doğanın bana verdiği bu ödülden / çıldırıp yitmemek için / iki insan gibi kaldım / birbiriyle konuşan iki insan.’ İçindeki ikinci insan nasıl oluştu? Bir şiir danışmanı mı, yoksa ikinci bir Cansever mi yarattınız? Doğa, son yıllarda iyiden iyiye yerleşti şiirlerime. Doğanın verdiği yalnızlık kendi kendinelik, beni hem monologa hem de diyalog kurmaya yöneltiyor. Şiiri doğadan sağdığıma göre, bu iç konuşmayı şöyle özetleyebilirim: Duymayı düşünmek, düşünmeyi duymak… Oysa şair ‘iç yalnızı’dır, bence. Genellersek, insan yalnızdır. Yalnızlığını başkalarıyla gideren tek yaratıktır.

Doğanın verdiği ödül şiir mi? Yalın ve ilkel olarak, evet.

Birkaç şiirimizi, kendi yöntemlerimle, yazılış sürecine geri götürmeyi denedim, edindiğim kanı, aşağı-yukarı şöyle oldu: İlgi alanının içindeki her şeyin şiirsel koordinatlarını bulmaya çalışmak; şiirlerimizin yapı taşlarını elde etmek için, yaşam yörüngenize giden olayları, durumları, nesneleri, öğelerine ya da niteliklerine indirgeyip doğal dengelerini bozarak temellerindeki çelişki, karşıtlık, devingenlik, durağanlık ilişkilerini açığa çıkarmak, bunların sağladığı çağrışım olanaklarıyla yeni birleşimlere varmak… Ne dersiniz? 

Öteden beri Eliot’nun ‘nesnel karşılık’ kuramına çok önem verdim. Yani duyguların, düşüncelerin, coşkuların vb. nesnel bir karşılığı olması kuramına. Böylece şiirsel bir dekor hazırlanması söz konusu. Şiirlerim küçük insandan, küçük durumsal anlardan çok, insan dramını, yani bir çelişkiler, karşıtlıklar bütünlüğünü içermeye yönelik olduğundan, bu dekorun nesneleri de, insanları da daha bir hareket halinde görünüyorlar sanırım.

‘Cansever’in şiirleri kendini konu alan bir yaşam tragedyasının ayrı ayrı bölümleri gibidir’ demiştim bir yazımda. Bu değerlendirmem doğru mu? 

Şairin kendini konu yapması elbette doğal bir şey. Ne var ki, tragedya yazmak şairi zaman zaman dış dünyaya itiyor. Salt öznellikten kaydırıyor. Şu da var: Tragedya bir karşıtlıklar bütünü olduğuna göre diyalektiktir. Acıma, korku uyandıracak insanlara arınma sağlama klasik tragedyanın amacıdır. Buysa kaderciliktir, insan yaşamının etkinliğini durallaştırmaktır. Ben, insan soyu sürdüğünce tragedyanın da geçerli olacağına, kapsayıcı bir yazın biçimi olacağına inanmaktayım. Şöyle ki, insanlık toplumcu düzene geçse de, bireyin bireyle, bireyin çevresiyle çatışması engellenemez.

Şiirlerinden ayrı düşündüğüm şairler vardır. Şiirlerinden ayrı bir Cansever düşünemiyorum… 

Bireyliğimi korumak, aşırı öznelliğe kaçmamak koşuluyla.

Ben daha değişik bir yanıt bekliyordum. Şiirinizle öylesine özdeşleşmişsiniz ki, sizi şiirinizin, şiirinizi sizin dışınızda aramak, evreni evrenin dışında aramak gibi… 

Şiir, şairin özgül değeri, özgül biçimi olmalı, bence.

Her kitabınızda, gelecekte geleceğinizin şiir dönemlerinin öncü şiirlerine rastlanıyor. Ama çok kez, muştulanan döneme hemen geçilmediği görülmekte. Nedenini açıklar mısınız? 

Yörüngemde iki şiir devinimi oluyor. Bunlardan biri, gene de bir bütünsellik içinde yazdığım (Sevda ile Sevgi’de olduğu gibi) kısa şiirler. Anlık duygulanımların şiirleri de denilebilir. Ötekisiyse, düşünceye ağırlık veren, bir sorunsalı içeren şiirler. Birinden birine geçerken, daha geçme döneminde kitaplarımı birbirine bağlayabiliyor yazdıklarım. Bazen de birkaç kitaptan sonra gerçekleşiyor bu.

Şairler, ustalıklarının doruğuna ulaştıklarında, geçmiş, şimdi, gelecek arasındaki yapay sınırları umursamamaya, gerekirse zamanı kendi diledikleri gibi bölümlemeye, şiirlerinde takvim yılını bırakıp başka bir yılı (ben buna ‘Şiir Yılı’ diyorum) kullanmaya başlıyorlar. Bu, ‘zaman dışılık’ özlemi nereden geliyor? 

Bu sorunuzu şöyle yanıtlayabilir miyim acaba? Güncel olanı (güncel bir olayı, güncel bir tutumu vb.) soyutlayıp daha sonra somuta dönüştürerek (şiir bir somutlamadır çünkü) bir genelliğe varmak, böylelikle onu zamanlara yaymak, hatta zaman ötelerine götürmek özlemi, yaratının ilk koşulu, bence. Ama, sizin sorunuz daha başka. Şöyle diyebiliriz: Şair yaşadığı zaman diliminin ya da kesitinin bilinçle dışına çıkabilir. Bu yol alış, geçmişe doğru da olabilir, geleceğe de. Yani dolaysız olarak genişletilebilir şiirin zamansal boyutları. Bağlayalım: Yaşantılar üst üste biriktikçe, geçmiş aşındıkça, ölüm duygusu daha bir yakından yaşandıkça; kısacası, anlamsızlığa karşı bir başkaldırış oluyor. ‘Zaman dışılık’ özlemi.

Şiiriniz üzerine özellikle sorulmasını istediğiniz, daha önceki konuşmacıların sormadığı bir soru var mı? 

Sorulmasını istediğim çok soru var. Ve kendi kendime soruyorum durmadan; daha duyulmamış duyguların tarihçisi olarak.

(Mustafa Öneş, Gösteri, Ocak 1981)

Etiketler: Edip Cansever
Bu gönderiyi paylaş
  • Share on Facebook
  • Share on Twitter
  • Share on Tumblr
  • Mail üzerinden paylaş
Beğenebilecekleriniz:
Tek Sesli Şiirden Çok Sesli Şiire
Edip Cansever – Petrol
Edip Cansever – Seniha’nın Günlüğünden 5
Edip Cansever – Dostlar
Edip Cansever – Saat Kulesi
Edip Cansever – Yangın
Edip Cansever – Ben Ruhi Bey Nasılım
Edip Cansever – Uyanınca Çocuk Olmak

Site içerisinde ara

@ufukluker'i takip et

RSS Son okuduklarım

  • Yanlışlıklar Komedyası
  • Gemiler de Ağlarmış
  • Bir Köy Hekimi
  • Açlık Sanatçısı
  • Unutamayan Adam (Amos Decker, #1)
  • Bir Havva Kızı

Site istatistikleri

  • 1
  • 67
  • 54
  • 7.681.087
  • 3.023.540

Etiketler

Altay Öktem Sabahattin Ali Şükrü Erbaş Nahit Ulvi Akgün A. Hicri İzgören Sandor Petöfi Berin Taşan Cemal Süreya İsmet Özel Oktay Rifat Hilmi Yavuz E. E. Cummings Bejan Matur Miguel Hernandez Abdülkadir Budak Cevat Şakir Kabaağaçlı Ülkü Tamer Erdal Öz Liana Daskalova Paul Eluard Edip Cansever Erdal Alova Barış Pirhasan Kemal Burkay Fazıl Hüsnü Dağlarca Necati Cumalı Ahmed Arif Memet Fuat Blas De Otero Resul Rıza Vladimir Mayakovsky Hasan Biber Yi Men Yılmaz Odabaşı Mehmet Başaran İbrahim Karaca Orhan Veli Kanık Bilgin Adalı Süleyman Nesip Yaşar Nabi Nayır Konstantin Simanov Sezai Karakoç Fang Vei Teh Seyhan Erözçelik Vyaçeslav Ivanov İsmail Uyaroğlu Sabahattin Kudret Aksal Yorgo Seferis Kemalettin Kamu Haydar Ergülen Kutsiye Bozoklar Gülseli İnal Şükran Kurdakul Nikola Vaptsarov Suat Derviş Vecihi Timuroğlu Mehmed Kemal Konstantinos Kavafis Cahit Irgat Özdemir İnce Ahmet Telli Kahraman Altun Ümit Yaşar Oğuzcan Federico Garcia Lorca A. Kadir Kenneth Rexroth Tevfik El Zeyyad Aziz Nesin Vasko Popa Philippe Soupault Fakir Baykurt Can Yücel Bedri Rahmi Eyüboğlu Zafer Ekin Karabay Suat Taşer Louis Macneice Sun Yu-T'ang Behçet Kemal Çağlar Müştak Erenus Cahit Sıtkı Tarancı Sandor Forbath Enis Batur Süleyman Çobanoğlu Ahmet Oktay Jose Marti Rıfat Ilgaz Gülten Akın Ziya Osman Saba Bekir Yıldız Conrad Aiken Metin Eloğlu Adnan Özer Metin Altıok Peter Abrahams Günter Kunert Ömer Bedrettin Uşaklı Tove Ditlevsen Heinz Kahlau Eugene Guillevic Refik Durbaş Adalet Ağaoğlu Faruk Nafiz Çamlıbel Attila İlhan Afşar Timuçin Türkan İldeniz Orhan Murat Arıburnu Lale Müldür Ahmet Muhip Dranas Ahmet Ada Birhan Keskin Orhan Kemal Füruğ Ferruhzad Vedat Türkali Oruç Aruoba Ataol Behramoğlu Yaşar Kemal Behçet Aysan Talip Apaydın Ahmet Erhan Kostas Kleanthis Özge Dirik Ingeborg Bachmann Ozan Telli Adnan Yücel Özdemir Asaf Asım Bezirci Oktay Taftalı Turgut Uyar Bertolt Brecht Nicolae Dragos Sennur Sezer Murathan Mungan Cahit Külebi Halim Şefik Güzelson Cahit Zarifoğlu Özkan Mert Pablo Neruda Yaşar Miraç Kemal Özer Celal Sılay Dido Sotiriou Cevdet Kudret Yannis Ritsos Nazım Hikmet Jesus Lopez Pacheco Feyzi Halıcı Hasan Basri Alp Asaf Halet Çelebi Hasan Hüseyin Korkmazgil Mehmet Yaşin Ercüment Behzat Lav Kerim Korcan Akgün Akova Yılmaz Güney Gabriel Celaya Sait Faik Abasıyanık Arkadaş Z. Özger Neşe Yaşın Melih Cevdet Anday Louise Gareau Des Bois İlhan Berk Sabri Altınel Oğuz Atay Arif Damar Sinan Kukul İlhami Bekir Tez Nihat Behram Ahmet Necdet Fethi Giray Salah Birsel Ece Ayhan Cengiz Bektaş Enver Gökçe Abdülkadir Bulut Suat Vardal Metin Demirtaş Hasan İzzettin Dinamo Goethe Turgay Fişekçi Behçet Necatigil
by Ufuk Lüker
  • 500px
  • LinkedIn
  • Youtube
Hilmi Yavuz İleEdip Cansever İle
Sayfanın başına dön